بسمه تعالی
عید قُربان یا عید الأضحی روز دهم ذی‌الحجة از اعیاد بزرگ اسلامی به شمار می‌رود.
که در چنین روزی ابراهیم(ع)، فرزندش اسماعیل(ع) را به قربانگاه برد که جبرئیل به همراه «قوچی» بر او نازل شد و ابراهیم(ع)را مأمور به ذبح آن کرد. قربانی کردن در این روز مستحبّ مؤکد بوده و برای مسلمانانی که در سرزمین منا حضور داشته باشند واجب است.
در منابع دینی اعمالی برای شب و روز عید قربان ذکر شده که شب‌زنده‌داری،زیارت امام حسین(ع)، غسل، دعای ندبه و نماز عید قربان از جمله آن‌هاست. روزه گرفتن در این روز حرام است.
عید قربان در کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی بوده و مسلمانان در این روز به برگزاری جشن می‌پردازند.عید قربان، روز آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) است که از آن سربلند بیرون آمدند.
سنّت قربانی در روز عید قربان نیز یادبود رخداد ذبح اسماعیل است. حضرت ابراهیم بنابر رؤیایی که دیده بود مأمور قربانی کردن فرزندش شد. در هنگام قربانی، ابراهیم پیشانی پسرش را بر زمین نهاد و تیغ تیز بر حلق او گذارد؛ اما کارد گردن او را نبرید و سرانجام هنگامی که پدر و پسر تسلیم بودن کامل خود در برابر فرمان الهی را نشان دادند، خداوند عمل او را قبول نمود و ابراهیم به جای قربانی فرزندش قوچی را که جبرئیل آورده بود، قربانی نمود. بنابر برخی روایات، تمام حیواناتی که در سرزمین منا در روز عید قربان ذبح می‌شوند؛ فدیه حضرت اسماعیل هستند.
در عصر جاهلیت قربانی کردن از پلیدی شرک مبرا نبود. کعبه را با خون قربانی آلوده می‌کردند و گوشت آن را بر خانه کعبه می‌آویختند تا خداوند آن را قبول کند. در قرآن این رسم مذموم خوانده شده و شرط قبولی قربانی تقوا معرفی می‌شود.[۵] همین تقوا و خلوص برای قربانی کردن است که این روز، حج اکبر نامیده می‌شود.
نام دیگر عید قربان، عیدالاضحی و عید خون است. دهخدا از این روز با نام عید گوسپندکشان یاد می‌کند.
جایگاه و اهمیت
امامان معصوم (ع) در روایات چهار روز را به عنوان عید عمومی برای مسلمانان معرفی کرده‌اند دهم ذی حجه(عید قربان)، اول شوال(عید فطر)، روز جمعه و روز ۱۸ ذی حجه (عید غدیر خم) که بر اساس سخن پیامبر(ص) با فضیلت ترین اعیاد است.
امام صادق(ع) در روایتی در باره قربانی در روز عید قربان فرمود: خداوند قربانی را برای این قرار داده که مساکین و نیازمندان از گوشت قربانی سیر شوند و انسان نعمت های الهی را که از آنها بهره‌مند شده در اختیار خانواده و همسایگان و نیازمندان و فقیران قرار بدهد.
مطهری اسلام پژوه شیعه با استفاده از ظهور مقام تسلیم ابراهیم و فرزندش در ماجرای ذبح اسماعیل؛ حکمت عید گرفتن در روز عید قربان را که آن را رکن این کار می‌داند، تجدید خاطره بزرگ توحیدی(توحید فکری وتوحید عملی) است که از ابراهیم و فرزندش اسماعیل به یادگار مانده است.